Από τι εξαρτάται η σεξουαλική υγεία;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η σεξουαλική υγεία ορίζεται ως «μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, ενώ η απουσία ασθένειας, δυσλειτουργίας ή αναπηρίας αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Η σεξουαλική υγεία απαιτεί μια θετική προσέγγιση στη σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές σχέσεις, καθώς και τη δυνατότητα να έχουμε ευχάριστες και ασφαλείς σεξουαλικές εμπειρίες, χωρίς εξαναγκασμό, διακρίσεις και βία. Για να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η σεξουαλική υγεία, τα σεξουαλικά δικαιώματα όλων των ατόμων πρέπει να γίνονται σεβαστά, να προστατεύονται και να εκπληρώνονται». (ΠΟΥ, 2006).

Η σεξουαλική υγεία δεν μπορεί να οριστεί, να γίνει κατανοητή ή να λειτουργήσει χωρίς ευρεία θεώρηση της σεξουαλικότητας, η οποία βασίζεται σε σημαντικές συμπεριφορές και αποτελέσματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική υγεία. Ο λειτουργικός ορισμός της σεξουαλικότητας είναι ότι: «αποτελεί μια κεντρική διάσταση της ύπαρξης καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής και περιλαμβάνει την ταυτότητα φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τον ερωτισμό, την ευχαρίστηση, την οικειότητα και την αναπαραγωγή. Η σεξουαλικότητα βιώνεται και εκφράζεται ως σκέψεις, φαντασιώσεις, επιθυμίες, πεποιθήσεις, στάσεις, αξίες, συμπεριφορές, πρακτικές, ρόλους και σχέσεις. Ενώ η σεξουαλικότητα μπορεί να περιλαμβάνει όλες αυτές τις διαστάσεις, δεν βιώνονται ή εκφράζονται πάντα όλες. Η σεξουαλικότητα επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών, νομικών, ιστορικών, θρησκευτικών και πνευματικών παραγόντων». (ΠΟΥ, 2006α). Ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της σεξουαλικότητας είναι έκδηλος, καθώς η σεξουαλική απόκριση είναι αποτέλεσμα της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης νευροσυναισθηματικών αποκρίσεων, της επιδίωξης διαπροσωπικής εγγύτητας αλλά και των έντονων ορμονικών διακυμάνσεων.

Παράγοντες σεξουαλικής ευχαρίστησης

Η σεξουαλική ευχαρίστηση είναι η σωματική ή/και ψυχολογική ικανοποίηση και απόλαυση που προέρχεται από τις ερωτικές εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένων σκέψεων και φαντασιώσεων καθώς επίσης και από την αυτοϊκανοποίηση. Η αυτοδιάθεση, η συναίνεση, η ασφάλεια, η ιδιωτικότητα, η εμπιστοσύνη, η ικανότητα επικοινωνίας και η σύναψη ερωτικών σχέσεων είναι βασικοί παράγοντες για την επίτευξη της σεξουαλικής ευχαρίστησης, ενώ συνεισφέρουν στην σεξουαλική υγεία και την ευημερία.

Τα σεξουαλικά δικαιώματα

Η σεξουαλική υγεία δεν μπορεί να επιτευχθεί και να διατηρηθεί χωρίς σεβασμό και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο ισχύων ορισμός των σεξουαλικών δικαιωμάτων αποτελεί συμβολή στον συνεχιζόμενο διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική υγεία. Η εφαρμογή των υφιστάμενων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τομέα της σεξουαλικότητας και της σεξουαλικής υγείας συνιστούν τα σεξουαλικά δικαιώματα. Τα σεξουαλικά δικαιώματα προστατεύουν το δικαίωμα των ανθρώπων να εκπληρώσουν και να εκφράσουν τη σεξουαλικότητά τους και να απολαμβάνουν τη σεξουαλική υγεία, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα δικαιώματα των άλλων και μέσα σε ένα πλαίσιο προστασίας από τις διακρίσεις (WHO, 2006a, ενημερωμένο 2010). Η εκπλήρωση της σεξουαλικής υγείας συνδέεται με τον βαθμό στον οποίο τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σεβαστά, προστατεύονται και εκπληρώνονται, όπως ορίζει το διεθνές νομοθετικό πλαίσιο.

Η σεξουαλική ευημερία

Η σεξουαλική υγεία προσφέρει ένα κατευθυντικό πλαίσιο για την ένταξη της σεξουαλικότητας στη δημόσια υγεία εδώ και αρκετές δεκαετίες. Αν και ο ορισμός του ΠΟΥ για την σεξουαλική υγεία προβλέπει την αναγνώριση της θετικής σεξουαλικότητας, οι προσεγγίσεις της δημόσιας υγείας για την σεξουαλικότητα εστιάζουν σε κινδύνους και δυσμενή αποτελέσματα.

Η μακροχρόνια σύγχυση που αφορά τις έννοιες της σεξουαλικής υγείας και της σεξουαλικής ευημερίας επηρεάζει την ικανότητα να αντιμετωπίζουμε καθημερινά σεξουαλικά ζητήματα. Η σεξουαλική ευημερία αποτελεί ένα μοντέλο επτά διαστάσεων:

1. Σεξουαλική ασφάλεια
2. Σεξουαλικός σεβασμός
3. Σεξουαλική αυτοεκτίμηση
4. Ανθεκτικότητα σε σχέση με σεξουαλικές εμπειρίες
5. Απενοχοποίηση προηγούμενων σεξουαλικών εμπειριών
6. Αυτοδιάθεση στην σεξουαλική ζωή
7. Άνεση με τη σεξουαλικότητα

Η σεξουαλική ευημερία τοποθετείται παράλληλα με την σεξουαλική υγεία, τη σεξουαλική δικαιοσύνη και τη σεξουαλική ευχαρίστηση ως ένας από τους πυλώνες της δημόσιας υγείας. Η σεξουαλική ευημερία αποτελεί δείκτη της ισότητας της υγείας, έναν δείκτη για την ευημερία του πληθυσμού και ένα μέσο για την αποτύπωση των πληθυσμιακών τάσεων διαφορετικών από την σεξουαλική υγεία αλλά και μια ευκαιρία να αναδιαμορφωθούν η ηθική, οι φόρμες και οι πρακτικές της δημόσιας υγείας .